Co stanie się z planszówkami w epoce postpiśmiennej?

[arturmarek]

Wysłuchałem wczoraj arcyciekawego wywiadu Darka Rosiaka z Jackiem Dukajem, który opublikował esej "Po piśmie", gdzie twierdzi iż, tak jak parę tysięcy lat temu przechodziliśmy z "epoki" oralnej do piśmiennej, tak teraz przechodzimy z piśmiennej do "postpiśmiennej".

W dużym skrócie: odchodzimy, jako gatunek, od myślenia słowem-symbolem-abstraktem, a zaczynami myśleć zmysłami - obrazem, dźwiękiem...

Jeśli przyjmiemy, że tak jest i ta transformacja się dokonuje, to planszówki wrócą do podziemia. Nie twierdzę, że planszówki, czy inne rozrywki oparte na piśmie, przestaną istnieć. Kojarzy mi się to z polowaniem-zbieractwem (sam jestem grzybiarzem) w dzisiejszych czasach - są to rozrywki mające korzenie kilka-kilkadziesiąt tysięcy lat temu, nie mające praktycznego uzasadnienia w dzisiejszych czasach.

Edit:
Raport o stanie świata Dariusza Rosiaka z 5 lipca 2023

[Xyhoo]

Przecież gry sobie świetnie radzą z symbolami tj. ikonografią.

[ponika]

Przecież gry sobie świetnie radzą z symbolami tj. ikonografią.

Tyle że według tej teorii to właśnie słowa i symbole znikają a są zastępowane obrazami i dźwiękami.

Tyle że to chyba trochę nieprawda. Niezależnie od tego czym "myślimy", nadal posługujemy się językiem i słowami. Opowieści ustne nie zaginęły. Ludzie nadal posługują się opowiadaniem i przekazami ustnymi, ba, cała muzyka i piosenki to przecież ustne przekazywanie treści. Więc pismo nie zagroziło przekazywaniu treści w inne sposoby. Jest trwalsze, więc widzimy je do teraz, ale to jedyna różnica. I myślę że podobnie będzie z tekstem. Poza tym symbole rozwinęły się niezależnie od siebie w wielu kulturach i są nadal bardzo wygodne i powszechne - połowa internetu mimo innych możliwości jest nadal pisana.
Myślę że otworzenie trzeciej (a może wręcz przeciwnie, powrót pierwszej) "kultury przekazywania informacji" nie wymaże pozostałych.


PS. To chyba o ten wywiad chodzi Raport o stanie świata Dariusza Rosiaka z 5 lipca 2023

[MichalStajszczak]

Tyle że według tej teorii to właśnie słowa i symbole znikają a są zastępowane obrazami i dźwiękami.

Prześledźmy to historycznie na instrukcjach gier planszowych:
Początkowo przepisy gry były zapewne wyłącznie przekazywane ustnie. Mimo, że znaleziono kilkadziesiąt egzemplarzy egipskiej gry Senet, datowanych mniej więcej od 3000 BC do 400 BC, przy żadnym z nich nie było instrukcji. Jedyna odnaleziona tabliczka z zasadami Królewskiej Gry z Ur pochodzi z okresu dużo późniejszego, niż sama gra. Podobnie było z najstarszymi grami stworzonymi w Indiach czy w Ameryce. (Nie wiem, jak było w przypadku Chińczyków i gry Go.)
Wraz z upowszechnieniem druku instrukcje przybrały formę tekstu. Ale jeszcze 50 lat temu był to zazwyczaj sam tekst, bez żadnych ilustracji. Chyba dopiero w latach 70-tych XX wieku zaczęły pojawiać się w tekstach przepisów jednokolorowe obrazki.
Instrukcje z wielokolorowymi ilustracjami pojawiły się chyba dopiero w XXI wieku. I (co widać przy porównaniu instrukcji tych samych gier ale wydań z różnych lat) tekstu zaczęło ubywać, bo część informacji zaczęła być przekazywana w formie obrazkowej.
A w tej chwili instrukcje oczywiście jeszcze są ale coraz mniej osób je czyta, bo osoby z pokolenia moich dzieci oraz młodsze (urodzone w latach 90-tych XX i później) wolą zamiast czytać instrukcję obejrzeć i wysłuchać w formie wideoinstrukcji.

[ponika]

A w tej chwili instrukcje oczywiście jeszcze są ale coraz mniej osób je czyta, bo osoby z pokolenia moich dzieci oraz młodsze (urodzone w latach 90-tych XX i później) wolą zamiast czytać instrukcję obejrzeć i wysłuchać w formie wideoinstrukcji.

Czyli wracamy do korzeni, przekazu ustnego, który jest najbardziej naturalnym sposobem przekazywania informacji między homo sapiens

Tekst można uważać za tymczasowy "system utrwalania". Był na tyle zaawansowany na ile technika pozwalała. Teraz mamy inne narzędzia i wracamy do najwygodniejszych dla nas metod - zobacz i usłysz.

To trochę jak z np nauczaniem - kiedyś był mistrz i uczeń, potem sale wykładowe, książki i artykuły, pisano streszczenia konferencji. Teraz mamy filmy instruktażowe, zapisy tych samych konferencji, symulacje 3d i podcasty. W masowej edukacji wracamy do nauki za pomocą własnych zmysłów, bo te są najdoskonalsze. System mistrz-uczeń zawsze działał, tak samo jak autor-sluchacz.

A jednocześnie ciągle poslugujemy się językiem. Słowami. Nie musimy umieć ich zapisać, żeby nimi myśleć. Więc byłabym spokojna o gry planszowe - to nie tekst pisany jest w nich ważny

[arturmarek]

A jednocześnie ciągle poslugujemy się językiem. Słowami. Nie musimy umieć ich zapisać, żeby nimi myśleć. Więc byłabym spokojna o gry planszowe - to nie tekst pisany jest w nich ważny

Właśnie teza jest taka, że ludzie będą się coraz mniej posługiwać słowem w szczególności, a symbolami w ogólności. Ja nie próbuję tej tezy bronić czy obalać, jednak przy założeniu, że jest ona prawdziwa, chyba nie ma miejsca dla planszówek.

[MichalStajszczak]

Nie musimy umieć ich zapisać, żeby nimi myśleć.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że zapis tekstowy umożliwia (a nawet w jakimś stopniu wymusza) większą precyzję, niż przekaz ustny. Kiedyś np. umowy o pracę były zawierane ustnie, teraz raczej się tego nie praktykuje, może poza drobnymi pracami dorywczymi. Podobnie z innymi umowami. Jedną z przyczyn jest to, że te same słowa i zdarzenia różne osoby mogą zapamiętać w różny sposób. Co więcej nawet niektóre słowa mogą być różnie rozumiane i interpretowane.
Wracając do tematu ściśle planszówkowego. Chyba każdemu zdarzyło się kiedyś "źle zagrać" nie w sensie błędnej strategii tylko błędnej interpretacji jakiejś zasady gry albo nawet całkowitego jej pominięcia. Albo być uczestnikiem bądź świadkiem sporu podczas rozgrywki, bo jakaś zasada gry była różnie rozumiana. I żeby spór rozstrzygnąć trzeba było odwołać się do instrukcji albo FAQ. Chyba łatwiej jest wtedy przejrzeć papierowy tekst niż przewijać film z instrukcją, w poszukiwaniu odpowiedniego fragmentu.

[ponika]

Chyba łatwiej jest wtedy przejrzeć papierowy tekst niż przewijać film z instrukcją, w poszukiwaniu odpowiedniego fragmentu.

Zakładasz że technologia stanie w miejscu. A tymczasem już teraz da się opublikować "chatGPT dla gry XYZ", gdzie zadasz pytanie i dostaniesz wygenerowaną odpowiedź na dokładnie to pytanie (a nie podobny FAQ) z symulacją 3d

[Sapieha]

Nie znam się ale i tak się wypowiem

A w tej chwili instrukcje oczywiście jeszcze są ale coraz mniej osób je czyta, bo osoby z pokolenia moich dzieci oraz młodsze (urodzone w latach 90-tych XX i później) wolą zamiast czytać instrukcję obejrzeć i wysłuchać w formie wideoinstrukcji.

Należę do ostatniej dekady XX w. i (nie)stety sam łapię się na tym, że wolę obejrzeć wideoinstrukcję do gry zamiast przeczytać tradycyjną instrukcję. Ale uważam, że po takiej wideoinstrukcji jestem lepiej przygotowany do partii w daną grę (niż gdybym tylko przeczytał instrukcję). Nie znaczy to, ich nie czytam - często po obejrzeniu wideo i to robię - ale mając w pamięci film jest mi łatwiej sobie wyobrazić to, jak działają mechaniki jakiejś gry.


Natomiast co do operowania symbolami to staje mi przed oczami film "Idiokracja" z 2006 r., gdzie ludzie w XXVI w. właśnie używali symboli zamiast złożonych zdań (np: scena w szpitalu).

[Neoptolemos]

Też jestem z lat 90 (wczesnych) i nie lubię wideoinstrukcji - głównie dlatego, że przeczytanie zasad jest szybsze i daje mi większą pewność, że zagram poprawnie (i będę wiedział, gdzie szukać odpowiedzi na ewentualne pytania). Ale też nie lubię, jak zasady tłumaczy mi ktoś, kto sam je średnio kuma - również na żywo, więc po prostu chyba do pisanych instrukcji mam największe zaufanie

O przejście do epoki całkowicie postpiśmiennej bym się nie obawiał - na podobnej zasadzie planszówki, zwłaszcza solo, w ogóle powinny zniknąć w epoce gier wideo (które oddziałują multimodalnie, na wiele zmysłów) - a tendencja jest odwrotna.

[wajwa]

Heh , ale żeby nagrać videoinstrukcję , trzeba jednak wpierw się pochylić nad instrukcją
W sensie ... przeczytać

[MichalStajszczak]

Heh , ale żeby nagrać videoinstrukcję , trzeba jednak wpierw się pochylić nad instrukcją

A żebyś mógł przeczytać książkę, ktoś ją musi najpierw napisać ...
Ale może za czas jakiś zarówno instrukcje do gier jak i książki będzie pisać sztuczna inteligencja.

[tommyray]

Teza Dukaja ciekawa ale sprowadza się do tego że w kulturę wkracza nowe medium i obrodzi nowymi formami wyrazu/przekazu, nowymi formami sztuki, oraz że tak jak pismo formatuje umysł (i to dosłownie - struktura neuronalna zostaje przeformatowana na "nowy system plików", badano zmiany neuronalne u analfabetów przed i po nauce pisma) w sposob nieprzewidywalny tak i ta nowa kultura cos zrodzi ale nie wiadomo co. Z "Po piśmie" wynika tylko sugestia, że nowe Media tworzą nowe obszary kultury dotychczas nieistniejące a jednocześnie w związku z charakterem tych mediów jako przekazy typu bezpośredniego, poza symbolicznego - wprowadzamy w obieg kulturowy/mentalny niejako formy kulturowe pierwotniejsze, bardziej prymitywne(?).
Rozwój możliwości technicznych wynikły z Ducha wzmacnia w gruncie rzeczy Zwierzę. Ale jako że o zastępowaniu starego formatunku kulturowego nowym nie ma mowy a jedynie o jego rozwinięciu - to nikt nie ma pojecia jak finalnie będzie wyglądać Nowa Kultura. Gdyby Proust pisał swoje "Poszukiwanie straconego czasu" teraz to historia z tomu pierwszego byłaby historią jak z OnlyFans - to co tu się zmieniło przez ostatnie stulecie? Mamy hiper odmienny świat, a jednak baza zwierzęca ta sama i zmieniają się jedynie środki realizacji tego samego...

Dukaja warto czytać ale krytycznie. Jego zafiksowanie na braku statycznej natury ludzkiej prowadzi go do przesadnego i błędnego akcentowania możliwości manipulowania "mentalem". Zwierzę zostanie zwierzęciem bez względu czym się posługuje w percepcji świata i w jakim stopniu bazuje na przekazie symbolicznym a w jakim stopniu na bezpośrednim przekazie wrażeń.

[venomik]

W dużym skrócie: odchodzimy, jako gatunek, od myślenia słowem-symbolem-abstraktem, a zaczynami myśleć zmysłami - obrazem, dźwiękiem...

Jeśli przyjmiemy, że tak jest i ta transformacja się dokonuje, to planszówki wrócą do podziemia. Nie twierdzę, że planszówki, czy inne rozrywki oparte na piśmie, przestaną istnieć

A planszówki są rozrywka opartą na piśmie? Na informacji, tak. Co robi dana karta, co się dzieje gdy dostawię taki kafelek, itp. Ale forma przekazania informacji to już sprawa drugorzędna. Nic nie stoi na przeszkodzie aby osoba, która nigdy nie nauczyła się czytać czy pisać zaczęła grać w szachy czy azula.
Jeśli kulturowo odejdziemy od pisma i jako ludzkość będziemy preferowali informację opartą o dźwięk/video to zwyczajnie obok bądź nawet zamiast papierowej instrukcji będzie załączony sposób na pozyskanie zasad w ten sposób. Obecnie w formie linku do youtuba, w przyszłości pewnie możliwość pogadania sobie z wirtualnym asystentem, który wyjasni wszystkie niuanse w grze albo w ogóle będzie juz sposób na transferowanie informacji wprost do umysłu ludzkiego.
Tym bardziej, że wpis zaczynasz od 'twierdzi iż, tak jak parę tysięcy lat temu przechodziliśmy z "epoki" oralnej do piśmiennej, tak teraz przechodzimy z piśmiennej do "postpiśmiennej".'
No i co się stało wraz z końcem epoki oralnej? Zniknęła u ludzi zdolność mówienia? Albo słuchania? Ta forma stała się mniej preceyzyjna, bardziej kłopotliwa, została zubożona przez nadejście nowej epoki? No nie bardzo. Więc dlaczego nowa epoka miałaby zabić pismo?